Van kolenboer tot transitietrekker

“Waarom kiezen voor gas, als biomassa de toekomst heeft”

Kolenstook voor elektriciteitsopwekking heeft afgedaan. Dat is niet alleen de publieke opinie; voor een aantal landen in Europa is het staand beleid. Deze coal phase out omvat op dit moment zo’n 50 kolengestookte centrales met een gezamenlijk vermogen van 35.000 MW1 die worden uitgefaseerd ultimo 2030 of zoveel eerder als kan. In Europa is RWE koploper met een aandeel van 13% in het totaal opgestelde vermogen van kolengestookte centrales. Maar het bedrijf is in meer opzichten koploper. We vragen Marinus Tabak, plant manager van de Eemshaven voor RWE Generation naar zijn toekomstbeeld, dat van ná de energietransitie.

“Wat de overheid wil is dat we per 2030 stoppen met het omzetten van kolen, het ‘verstromen’ van kolen”, legt Tabak uit. “Oudere centrales met een lager rendement zullen eerder moeten sluiten. Maar het staat ons vrij daarin te switchen naar een andere brandstof. Dat geeft minister Eric Wiebes (EZK, red.) zelf ook aan; biomassa is daarin een goede optie.”

De CO2 uitstoot van kolencentrales is bijna het dubbele van gasgestookte. Dan is uitfaseren van kolen toch logisch?

“Zeker, maar het grote probleem met het sluiten van die centrales is dat je de uitstoot verschuift naar een ander land. We hebben de stroom wel nodig. Hetzelfde zal gebeuren als een CO2-prijs wordt ingevoerd, zoals nu het voornemen is, een floor price. Dan ga je het complete probleem naar het buitenland verschuiven. Dan gaan onze kolencentrales in Duitsland weer aan, om hier goedkope stroom te leveren.

Dus sluiten is niet zinnig vanwege het waterbedeffect, maar er is toch ook een groot verschil in uitstoot tussen oude en nieuwe centrales?

“Je kunt simpelweg zeggen dat de nieuwste centrales in Nederland de meest efficiënte ter wereld zijn. En ook de schoonste, in elke vorm. Ze stoten nauwelijks SO2 uit, minder dan 40 mg per kubieke meter rookgas. Vroeger lag dat ruim boven de 2000 mg en hadden we last van zure regen. Fijnstof: minder dan 1 mg. Van de bijna 3 miljard die we hebben geïnvesteerd is 1 miljard besteed aan rookgasreiniging. Geen wonder dat dit de schoonste ter wereld is, met een rendement van bijna 47%.

Sluiten is OK voor het milieu, maar als koopman zijn we niet slim bezig?

“Ik snap het sentiment om kolencentrales te sluiten. Maar in ons geval is het wel dubbel. We zijn op verzoek van de overheid de nieuwe centrales gaan bouwen. Betaalbaarheid en betrouwbaarheid was van belang. De elektriciteit was voor de industrie te duur geworden zodat productie naar China werd verplaatst. Daarnaast bestond angst voor de afhankelijkheid van Russisch gas. Dus moesten die centrales er komen. Dat was in 2006, onder Brinkhorst, kabinet Balkenende II. In 2009 zijn we gaan bouwen, het grootste bouwproject in Nederland van de laatste 20 jaar. In 2015 is de centrale aan de Eemshaven in gebruik genomen. Tja, en dan mag je nu weer uit bedrijf?

Dus daarom inzetten op biomassa?

“Onze strategie heet ‘powering a reliable future’. Energie moet betrouwbaar en betaalbaar zijn, maar ook toekomstbestendig. Dat houdt in dat je richting CO2-neutraal gaat. De laatste jaren hebben we als RWE niet meer geïnvesteerd in fossiel. Al ons geld is gegaan naar renewables. RWE is nu nummer drie in Europa als het gaat om windenergie, offshore en op land. Dat gaat om meer dan 10.000 GW. Maar moet je voorstellen: dat is nog maar de helft van wat Nederland elke dag nodig heeft.”

“Als de zon niet schijnt en het waait niet, heb je backup nodig. Mijn overtuiging is dat als je echt een omslag wilt maken je in één keer naar biomassa moet. Waarom dan van kolen naar een minder slecht fossiel alternatief als gas. Waarom niet in een keer naar 100% duurzaam. Dat kunnen we en dat hebben we ook bewezen. Als we in de Eemscentrale volledig biomassa gaan stoken, reduceren we 80% van de CO2-uitstoot. Dat is het mooie van biomassa, dat je gas overslaat.”

Dus biomassa is in jouw optiek duurzaam?

“Je noemt nu twee begrippen en voor beide geldt: waar hebben we het eigenlijk over. Ik ken soorten biomassa die niet duurzaam zijn. En ik ken soorten die ontzettend duurzaam zijn. Nog even afhangende van wat je bedoelt met duurzaam. Als maatschappij zou je twee dingen moeten doen. Wat is voor ons acceptabel en wat is duurzaam en twee, als het nog niet goed genoeg is, welke route spreken we dan af om het nog duurzamer te doen.”

“Je kunt kijken naar de supply chain. Kunnen we boten op termijn op biodiesel laten varen. Wij halen biomassa uit de Baltische staten. Lekker dichtbij en het stimuleert hun forrest management. Eén van de slechtste dingen die je met een bos kunt doen is het niet beheren. Als van dat resthout planken gezaagd worden blijft er best veel over en als je dat als witte pellets voor elektriciteitsopwekking kunt inzetten is dat mooi.”

“Dan: er zijn natuurlijk voorbeelden van landen die wij duurzaam noemen. Denemarken bijvoorbeeld beschikt over heel veel windenergie en heeft alle kolencentrales omgebouwd voor biomassa. Maar behalve stroom leveren die in hun koude klimaat ook warmte. Als wij naast elektriciteit ook warmte gaan leveren, kan de centrale een hoger rendement bieden dan een gascentrale. De Amercentrale heeft 41% elektrisch rendement, maar in de winter 56% omdat ze stadswarmte produceert. Met de Eemshaven kan dat ook, langs de N47 ligt al een tracé.”

Als biomassa voor RWE de toekomst is, waarom stap je dan niet over?

“Dat is tweeledig. Vanuit het huidige subsidieregime mogen we voornamelijk witte pellets gebruiken en maar 15% andere vormen van biomassa. We hadden liever dat dit wordt verruimd, maar we zijn er mee bezig. Binnenkort starten we met een eerste lading agro residuen. Dat is twee: we kunnen nu ervaring opdoen met meestook van 10.000 ton in de Amercentrale. Je moet wel kijken wat de ketel daarvan vindt. We hebben al veel ervaring met biomassa, dus dit gaat ons ook lukken.”

Agro residu, dat is restmateriaal van de landbouw. Dat klinkt te mooi om waar te zijn.

“Biomassa uit agro residu concurreert niet met voedselproductie, het is een bijproduct. Als je daarmee stroom en warmte kunt maken is dat fantastisch. Maar je kunt er meer mee. Uit die landbouwresten kun je suikers winnen, voor de fabricage van plastics of vitaminen voor medicijnen. Wat overblijft noem je lignine, in stookwaarde vergelijkbaar met kolen. In Zuid Amerika zitten ze door een nieuwe wet daarmee in hun maag. Verbranden op het land mag niet meer en op een hoop gooien gaat niet. Als het gaat vergassen krijg je methaan en dat is nog veel schadelijker dan CO2. Wij kijken of we dat spul kunnen opwerken. Nog mooier is het eerst inzetten voor biorefinery en de restproducten, waar je echt niks meer mee kan, dat inzetten in de centrale.”