Oranjestroom: van, voor en door bedrijven en particulieren
De energietransitie begint ook in Nederland op gang te komen. Dat is zichtbaar aan wind- en zonneparken, aan strenge eisen voor nieuwbouw, aan de beëindiging van de gaswinning in Groningen. Al dit beleid raakt ook de Oranjewijk en, zoals in deel I uiteengezet, uit zich vooral in stijgende kosten. Voor energie en de belastingen daarop gaan we jaarlijks steeds meer betalen.
Met energiebesparing snijdt het mes aan twee kanten. Energie die je niet verbruikt, hoeft ook niet opgewekt te worden. Tegelijk zorgt het voor lagere kosten, waarmee het mogelijk wordt om investeringen in maatregelen voor energiebesparing terug te verdienen. Reden voor veel mensen om hun huis te isoleren, zonnepanelen aan te schaffen of de oude VR-ketel te vervangen door een HR107-ketel.
Hoe duurzaam wil je het hebben
Eerste vraag is of je hier wel aan mee wilt doen. Op dit moment verplicht niemand je huis energiezuinig te maken. Als je daar nog dertig jaar woont, ga je misschien wel meemaken dat stroom gratis is en dat door periodieke vervanging je huis vanzelf iets zuiniger is geworden. Niets doen is altijd een optie, maar heeft wel een prijs.
Woningen met een ronduit slechte energieprestatie zullen in waarde verminderen ten opzichte van vergelijkbare woningen met een gunstige energieprestatie. Bovenmatig energieverbruik gaat extra geld kosten. Kans is groot dat je toch een keer iets moet gaan doen. Bovendien bestaat de kans dat een slecht energielabel zoals G of E niet meer mag. Voor kantoorgebouwen geldt dat al per 2023, die moeten minimaal een label C hebben.
Je kunt ook doorslaan naar de andere kant en je huis energieneutraal maken, én van gas los. Of je dat terugverdient is zeer de vraag. Maar die overweging maak je ook niet bij een nieuwe keuken of badkamer, of de aanschaf van je eerste elektrische auto. Waarschijnlijk ligt een realistisch scenario ergens in het midden. We doen wat we redelijkerwijs kunnen, wat betaalbaar is en waarbij het uiterlijk van onze huizen behouden blijft.
Mogelijkheden voor energiebesparing
Voor de veelal oudere woningen in onze wijk bestaan veel opties voor het verbeteren van de energie efficiëntie, maar ze vormen gelijk een behoorlijke ingreep. Verbeteren van de isolatie kan, onder de vloer, op het dak en tegen de binnenzijde van de buitenmuren. Plaatsen van driedubbel glas kan, maar niet zonder alle kozijnen te vervangen. Als je isoleert moet je meer ventileren. Ventilatie met warmteterugwinning kan, maar verlangt ventilatiekanalen door je woning met een behoorlijke diameter.
Je kunt de CV vervangen door een warmtepomp, liefst met opslag in de bodem, maar daarvoor is het grondoppervlak rond onze woningen veelal te klein. Ga naar hybride, een luchtwarmtepomp en een klein CV-keteltje voor de echt koude dagen. Op biogas een mooi alternatief. Vervang de allesbrander door een pelletkachel. Vergeet verwarming op de bovenetage en plaats Infraroodpanelen voor de tijd die je daar doorbrengt. Sluit de suitedeuren, als je die nog hebt, en draai de radiatoren in andere ruimten uit. Doe een trui aan, zal nu menigeen zeggen.
Samengevat: veel kan, maar is ook kostbaar. Misschien is het daarom beter om het samen te doen.
Bijna Energie Neutraal Gebouw (BENG)
De nieuwe norm voor energiezuinig is BENG. Deze norm stelt voor nieuwbouw onder andere eisen aan de warmtevraag van de woning en wordt uitgedrukt in kWh per m2 vloeroppervlak per jaar. Voor een (bijna) energiezuinige woning is dit verbruik minder dan 25 kWh/m2 per jaar. Kijk naar je energierekening en je jaarverbruik. Gas kun je omrekenen: 1 m3 aardgas = 10 kWh. Hoe BENG is jouw woning?
Een toekomstig energiesysteem
Misschien is het in onze wijk met veelal oude woningen niet realistisch om voor maximale energiebesparing te gaan. Dat legt nog meer nadruk op het verduurzamen van de energievraag die bestaat, om daarmee ons verbruik te compenseren. Onze wijk biedt daarvoor een aantal aantrekkelijke kansen.
Over een aantal ontwikkelingen zijn deskundigen het wel eens. De maatschappij zal volledig ‘elektrificeren’, ofwel geen fossiele brandstoffen meer gebruiken, maar (vrijwel) alleen duurzaam geproduceerde energie. Naast wind- en zonne-energie hebben we dan bronnen als waterstofgas, biogas, warmte uit industrie, biomassa centrales en geothermie, en brandstoffen uit biomassa.
De wijk van de toekomst zal in grote mate zelfvoorzienend zijn. Stroom van zonnepanelen op daken wordt gedeeld door de buurt, net als de accu’s in de kelder of van de elektrische auto. We gaan data uitwisselen, om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. De wasmachine gaat aan als daarvoor voldoende stroom beschikbaar is. De auto, de thuisbatterij en de buurtbatterij worden geladen bij een overschot aan stroom. Is er een tekort, dan worden systemen tijdelijk afgeschakeld. We krijgen stroom zoals de databundel van ons telefoonabonnement. Stroom is gratis, maar het kunnen gebruiken kost geld.
Oranjewijk de ideale proeftuin
De Oranjewijk kenmerkt zich door platte daken waarvan de meerderheid een ideale, schaduwvrije ligging heeft ten opzichte van de zon. In de wijk zijn plaatsen beschikbaar voor grote installaties, op het dak van de parkeergarage De Klanderij, op de daken van appartementen, maar ook een zonne-carport bij Albert Heijn is technisch mogelijk. Een stukje grond is nodig voor het plaatsen van de buurtbatterij en bewoners die mee willen doen maken het delen van data mogelijk.
De stroom die we produceren delen we samen, via een energiecoöperatie. Diezelfde coöperatie kan initiatieven voor energiebesparing mogelijk maken, collectief. Geld dat de coöperatie verdient kan terugvloeien in de wijk door te investeren in verbeteringen. Voor warmte gaan we aansluiten op Friesland Campina, voor industriële restwarmte en geothermie. Om de totale energievraag af te dekken bouwen we een windmolen op industrieterrein de Hemmen. Een hele grote, omdat, tegen die tijd, we daar trots op zijn.
Dit is dagdromen natuurlijk. Maar: wat hiervoor geschetst wordt, is al praktijk. De Utrechte wijk Lombok heeft het particuliere initiatief Lomboxnet. Onze netbeheerder Liander heeft meerdere proeftuinen in Nederland die zo ingericht zijn, met smart grids en uitwisseling van stroom tussen bewoners. Het kan dus. Bij ons zou het ook kunnen: Oranjestroom.
Lees ook deel I: http://siebeschootstra.nl/hoe-klimaatbestendig-is-de-oranjewijk/