Fresh-r wtw-ventilatie voor zeer energiezuinig wonen

Tegenwoordig bestaat een ruime keuze aan bouwcomponenten met het Passief Keur. Ieder met specifieke eigenschappen en toepassingsmogelijkheden. In het aanbod van WTW-ventilatie neemt Fresh-r een speciaal plaatsje in. Dit decentrale ventilatiesysteem met warmteterugwinning kan het klimaat per ruimte regelen.

Het bouwconcept Passief is alleen mogelijk met componenten die de belangrijkste functies van passief bouwen ondersteunen. Het minimaliseren van transmissie- en ventilatieverliezen lukt alleen met speciaal daarvoor ontworpen kozijnen, deuren en vensters. Dat geldt ook voor ventilatiesystemen. Het Fresh-r ventilatiesysteem ontving vorig jaar het passief componenten keur en is inmiddels op zo’n 500 locaties in binnen- en buitenland toegepast, bij nieuwbouw, maar ook bij renovatieprojecten.

Het decentrale ventilatiesysteem met warmteterugwinning bestaat uit een unit waarin twee ventilatoren, een warmtewisselaar en een aantal sensoren zijn gemonteerd. De unit meet slechts 32 bij 120 cm. en kan in de buitengevel weggewerkt worden. Kern van het systeem is de uiterst compacte maar effectieve warmtewisselaar. Coen Borren van Fresh-r legt het uit: “We gebruiken een wisselaar gemaakt van fijn koperdraad. Ongeveer 8 kilometer gewikkeld draad past in een cassette van 20 keer 40 cm, bij een dikte van slechts 8 cm. Door de in- en uitgaande luchtstromen kruislings langs elkaar door de cassette te leiden, wordt de warmte overgebracht.”

Volgens Borren is het systeem zeer efficiënt en is voorverwarmen van koude lucht bij vorst niet nodig. Ook is een bypass niet nodig. De koperen warmtewisselaar functioneert tevens als filter en laat zich eenvoudig reinigen. Voor het opvangen van fijnstof kan een extra filter aangebracht worden.

Bouwvoordelen

“Omdat de unit klein is kun je hem decentraal plaatsen in een ruimte waar dat nodig is”, zegt Borren. “Je kunt de unit plaatsen in de spouw, maar ook in een gevel met vensters, als je daarvoor een sponning uitspaart.” Toepassen van de Fresh-r is eenvoudig, zowel bij nieuwbouw als renovatie. Bij prefab renovatieprojecten kan het ventilatiesysteem vooraf al ingebouwd worden in geveldelen of raampartijen.

Ander voordeel is het ontbreken van ventilatiekanalen. Dit speelt een rol bij verbouw en renovatie. De Fresh-r kan ook een aanvulling zijn op een bestaand ventilatiesysteem, bijvoorbeeld voor een woning waar een deel aangebouwd wordt. Het systeem heeft een capaciteit van 120 m3/uur, met een rendement van 87%. Sensoren voor CO2 en luchtvochtigheid sturen de ventilatiemotoren, waardoor het elektriciteitsverbruik laag is. Bij 25 m3/uur is het benodigd vermogen slechts 5,3 W en bij 120 m3/uur 41,2 W. Ook is het systeem stil met 25 tot 45 dB(A).

Markten

Het Fresh-r ventilatiesysteem wordt toegepast bij renovatieprojecten, van bijvoorbeeld kleinere appartementen. “Ook wel oudere woningen die na renovatie op het gebied van binnenklimaat wat problematisch zijn, denk aan vocht en tocht. Dat wordt gezocht naar oplossingen die eenvoudig zijn in te passen.” Omdat de Fresh-r een aanvulling kan zijn op bestaande installaties, vindt het systeem ook zijn weg in de utiliteit, maar ook vakantiewoningen. “Niet onbelangrijk is de particuliere markt waar mensen hun eigen huis bouwen of verbouwen en echt de ambitie hebben om dat huis heel energiezuinig te maken. Dat is leuk, want je komt terecht bij mensen die bevlogen zijn en zich niet zozeer laten leiden door EPC-berekening of bouwbesluit, maar meer integraal naar hun woning kijken.”

Borren bekijkt de toepassing van het decentrale ventilatiesysteem ook in het perspectief van de opgave voor de gebouwde omgeving. “Voor de grote hoeveelheid woningen die energiezuinig gemaakt moeten worden, moet je hoge ambities hebben. Dat kan ook, als je de innovaties die er al zijn en die er nog aankomen maar benut. Bij de voorraad van woningen waarbij het heel lastig is om deze binnen afzienbare tijd tegen overzichtelijke kosten zuinig te maken, moet je pragmatisch te werk gaan. Ook in die woningen kun je stappen zetten in energiebesparing door gericht te isoleren, koudebruggen verhelpen en door ventilatie met warmteterugwinning te gebruiken.”

Voor Fresh-r is de markt niet beperkt tot Nederland. “We hopen dit jaar te verdubbelen in aantallen, mede door groei in Duitsland. Maar we kijken ook naar Engeland. Ook in Zuid Korea bestaat interesse. Landen met een echt landklimaat, zoals centraal VS waar in de zomer de airco veel gebruikt wordt, zijn kansrijk. Dan is koude terugwinning een hele nuttige.”

Gebrek aan daadkracht

Hoewel het concept van passief bouwen teruggaat tot de jaren ‘60 van de vorige eeuw, wil het verheffen van het passief keur tot de norm in Nederland maar niet lukken. “Aandacht voor passief is er wel, maar het gaat heel langzaam. Kijk nu naar de discussie over de BENG norm en het verbaasd mij dat de overheid daar steken laat vallen. Dat kan ook te maken hebben met weerstand vanuit de sector. Ik snap wel dat het betaalbaar moet blijven en dat je investeringen niet altijd kunt terughalen. Maar om dan met woningen te blijven zitten met vocht en schimmelproblemen voortkomend uit koudebruggen, of uitgezakte spouwmuurisolatie waardoor vocht optrekt; dat zijn kostbare en ingrijpende aangelegenheden.”

“Naar mijn mening mag de overheid het veel meer afdwingen, dus normen scherp zetten. Je moet het aantrekkelijk maken enerzijds, maar het wel afdwingen. Ook moet de overheid meer naar het buitenland kijken. Zeker op het gebied van woningbouw, want het buitenland laat zien dat het wel zeer goed mogelijk is.”

De Fresh-r decentrale ventilatie unit met warmteterugwinning is in 2014 ontwikkeld. Het systeem is gebaseerd op ideeën van Jon Kristinsson, ere-voorzitter en grondlegger van PassiefBouwen in Nederland. Kristinsson zocht naar mogelijkheden om in een kierdichte, geïsoleerde woning frisse lucht naar binnen te krijgen, zonder warmte te verliezen. Het concept noemde hij ‘het ademend raam’. Door de combinatie met de Fine Wire Heat Exchanger techniek uit de kassenbouw van vader en zoon Van Andel werd de basis gelegd voor wat nu de Fresh-r is geworden.