Beleidsarmoe

Laatst hoorde ik iemand vragen naar de betekenis van de term ‘energiearmoede’. Dat is dat je door stijgende energiekosten de normale huishoudelijke uitgaven niet meer kunt doen en met je resterend besteedbaar inkomen onder de armoedegrens zakt. De term wordt al langer gebruikt, bijvoorbeeld in relatie tot een slecht energielabel voor woningen. Maar sinds de inval van Poetin in Oekraïne zijn de prijzen voor met name aardgas door plafonds gegaan en is de term actueler dan ooit.

Het aantal huishoudens dat door de ongewoon hoge prijzen de rekeningen niet meer kan betalen is enorm toegenomen. Volgens onderzoek van TNO heeft maar liefst 5% van de huishoudens in Nederland moeite de energierekening te betalen. Dan overstijgt het bedrag voor energie ruim 10% van het besteedbaar inkomen. Energiearmoede treft minstens 400.000 huishoudens. 

De vraag is of de term energiearmoede de lading wel dekt. Het klinkt technisch en afstandelijk. Maar het betekent dat mensen in de kou staan, letterlijk. Je kunt beter spreken van warmtenood of koudestress, dat roept tenminste urgentie op. Zeldzaam hoe dit kabinet, deze coalitie die eerder nog de mond vol had van bestaanszekerheid, de eigen beloften zó tegenwerkt. Ja, het Noodfonds Energie is na tegenstribbelen weer geopend, maar biedt enkel hulp aan zo’n 100.000 huishoudens, voor wie de rekening meer dan 10% bedraagt van het besteedbaar inkomen. 

Extra wrang is dat de kern van de doelgroep niet eens in aanmerking komt voor hulp. Daar wordt de gaskraan eigenhandig al zo vaak afgeknepen dat de voorschotnota al lang niet meer in de buurt komt van de bedragen waarvoor vergoeding mogelijk is. 

Extra wrang is dat de kern van de doelgroep niet eens in aanmerking komt voor hulp. Daar wordt de gaskraan eigenhandig al zo lang afgeknepen dat de voorschotnota de 10%-grens van het al schamele inkomen niet eens haalt. 

Deze mensen leven in de kou, met alle gevolgen van dien. Het gaat allang niet meer over comfort en een warme douche. Het gaat over gezondheid en de bedreiging daarvan. Het tegengaan van ventileren om warmte binnen te houden geeft vochtproblemen waarop bacteriën en schimmels welig tieren. Koud wonen is ongezond. 

Maar het probleem is natuurlijk veel breder en ligt in het grote deel van de Nederlandse woningvoorraad die slecht geïsoleerd is. Met het isoleren van woningen wordt de warmtevraag teruggedrongen met lagere kosten voor energie tot gevolg. Gaan we daarmee ver genoeg, dan wordt het ook mogelijk om zonder geïmporteerde fossiele brandstoffen te kunnen, zonder Poetin dus, de VS of Qatar. Daarom is naast isoleren het invoeren van alternatieven als de warmtepomp zo belangrijk. 

Maar dit onderliggende probleem, hoewel al decennia bekend, wordt steeds maar niet opgelost, door bange twijfelkabinetten die echte oplossingen schuwen en problemen liever doorschuiven. Dit kabinet doet daar nog een schepje bovenop, door tégen te werken. Bij het schrappen van klimaatbeleid, de chaos op de woningmarkt en de waanideeën over nucleair energiebeleid past maar één woord: beleidsarmoede.