Als je het niet goed uitlegt, krijg je Baudet
Voor klimaatadepten is het niet te begrijpen hoeveel onzin Thierry Baudet aaneen weet te rijgen. Van de duizend miljard euro tot de zinloze 0,00007 graad Celsius: een feitenvrije retoriek van gevatte oneliners. ‘Energie uit thorium, over vijftien jaar.’ Grotesk en praktisch niet weerlegbaar krijgt Forum voor Democratie de stem van één op de zes Nederlanders.
Het meest verwarrende is dat Baudet keer op keer lijkt weg te komen met zijn populistische uitspraken. De snelle opkomst van ‘Forum’ en de bezegeling van de winst na de verkiezingen van 21 maart moet daarom gelden als een final wake up call. Want willen we begrip voor lastig te verkopen klimaatbeleid, dan moeten we het beter uitleggen.
Misschien dat iemand het eens kan onderzoeken, maar ik denk dat niemand tegen het hoogwaterbeschermingsprogramma is. Sinds 2016 wordt gewerkt aan het versterken van dijken; projecten waarmee 7,4 miljard euro is gemoeid. Typisch ook een programma dat een uitvloeisel is van klimaatbeleid. Zeespiegelstijging noopt tot adapatie. Zo wordt ook gewerkt aan waterberging en het koel houden van binnensteden. Geld steken in dijken vinden we vanzelfsprekend. Niemand vraagt naar de precieze effecten, want we zijn overtuigd van nut en noodzaak. De wens de voeten droog te houden zit in onze genen.
Maar bij klimaatbeleid is dat dus niet het geval. Alleen voor maatregelen die niet onszelf betreffen zijn we bevattelijk. Sluiten van kolencentrales vinden we prima, want van de vervuiling door kolenstook zijn we inmiddels wel overtuigd. In het verlengde daarvan is ook de CO2-tax een maatregel die lekker bekt: de vervuiler betaalt.
Maar het sluiten van de modernste kolencentrales ter wereld is helemaal niet slim, als we de uitstoot afzetten tegen de bruinkoolcentrales vlak over de grens met Duitsland. Een CO2-heffing voor de Nederlandse zware industrie naast, onder of bovenop de Europese emissiehandelsprijs heeft mogelijk zeer nadelige bijeffecten. Bovendien bestaat die vervuiler niet; in zekere zin zijn wij het allemaal. Dit soort zaken uitleggen vergt een luisterend en geduldig oor, kom er es om.
Het is de politiek die hier veel te veel heeft laten liggen en zich bovendien niet gerealiseerd heeft hoe een uitspraak als ‘windmolens draaien op subsidie’ uit kon groeien tot een nationaal gedeelde tegenzin. De stijgende energierekening, waar de coalitie onlangs over struikelde, stijgt al jaren en de reden voor de procentueel forse toename van energiebelasting en opslag duurzame energie is nooit adequaat uitgelegd.
Het is te gemakkelijk om tegen- en meestribbelaars onbegrip te verwijten, als het zo noodzakelijke klimaatbeleid tot stand komt aan onzichtbare tafels en de uitkomst slechts mondjesmaat gedeeld wordt via een internetconsultatie of klimaattour langs dorpen en steden. Ed Nijpels heeft daarbij zeker niet geholpen. Met het vergelijken van de kosten van het klimaatakkoord met het bedrag dat “wij uitgeven aan roken”, bagatelliseert hij de problematiek die menig burger zwaar op de maag ligt. Bovendien jokt hij: het betrof alleen de meerkosten van extra maatregelen. Zet dat eens af tegen de miljarden van Baudet.
Zelfs een lichtpuntje dat ik zie, zal weinig effect sorteren. De zonder koopkrachtverlies gestegen energierekening – volgens Centraal Planbureau – krijgt aandacht, waarbij een deel van de energiebelastingen verschoven zal worden naar de schijven die tellen voor grote verbruikers. Hoog tijd dat eindelijk iets afgeknabbeld wordt van de 7,6 miljard euro waarmee de fossiele sector wordt bevoordeeld. Die microcenten gaan heus doortellen, maar de burger zal dat niet zien en zit ook dan nog steeds te wachten op het kwartje van Kok.
De enige manier om begrip, draagvlak voor en acceptatie van pijnlijke maatregelen te verkrijgen is elkaar duidelijk te maken dat als we niets doen de gevolgen vele malen pijnlijker zullen zijn. Voelbaar in onze eigen levenssfeer en portemonnee. Zonder mitigatie zal adaptatie vele malen duurder blijken. Pas als we dat goed uitgelegd krijgen, zijn we ook bereid de maximale snelheid terug te brengen naar 100 km/u. Binnen tien jaar kregen we aardgas in onze woning. Binnen twintig jaar zijn we daar weer van af. Een populist zal dat niet tegen kunnen houden.